گزارش آماری _ تفصیلی نقض حقوق بشر کوردستان «فوریه ۲۰۱٨»

این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه فوریه سال ۲۰۱٨ مصادف با پنج‌شنبه ۱۲ بهمن‌ماه تا چهار‌شنبه ۹اسفندماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.

حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.

طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.

بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.

همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.

مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.

اعدام
به گزارش دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل (OHCHR)، در ماه ژانویه در زندان‌های ایران سه نفر – دو مرد و یک زن – در سن ۱۵ یا ۱۶ سالگی اعدام‌شده‌اند. علاوه بر این، تعدادی از موارد دیگر مجرمان نوجوان نیز در معرض خطر اعدام قریب‌الوقوع قرار دارند، در حال حاضر حدود هشتاد مورد دیگر وجود دارند که زمان ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال سن داشته‌اند.

بازداشت
برخی از شهروندان بازداشت‌شده اعتراضات اخیرِ شرق کوردستان در بلاتکلیفی به سر برده و یا از سرنوشت آنان تابه‌حال اطلاعی در دست نیست.

دو شهروند با اسامی «آزاد تقی زاده و غلامعلی مصور» همراه سه شهروند دیگر که هویتشان تاکنون احراز نشده است. در زندان دیزل آباد جمهوری اسلامی ایران در کرماشان بازداشت بوده و پس از مراحل بازجویی در مراکز امنیتی و محاکمه در دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران، تاکنون وضعیت آنان مشخص نشده است.

همچنین ۱۳ دی‌ماه در شهر ایلام، یک خبرنگار بانام «جواد خیبر» به اتهام نشر و پوشش هدفمند اخبار مربوط به اعتراضات اخیر و یک شهروند دیگر به نام «لاله آقایی» هم از سویی نهادهای امنیتی بازداشت‌شده بودند که از سرنوشت این دو فعال مدنی تاکنون خبری به دست نیامده است.

در همین رابطه در استان اورمیه، سه فعال مدنی به نام‌های «متین خالدی، ابراهیم محمد پور و امید جلال (خبرنگار یک وب‌سایت خبری)» بازداشت‌شده بودند که از سرنوشت «امید جلال» تاکنون اطلاعی به دست نیامده است؛ اما دو فعال مدنی مذکور، در زندان جمهوری اسلامی ایران در اورمیه بدون روشن شدن وضعیت قضایی در بازداشت به سر می‌برند.

پنج‌شنبه ۱۲ بهمن‌ماه سال جاری، یک فعال مدنی کورد به نام «سعید اقبالی» در منزل شخصی پدرش در شهر کرماشان، توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد.

۱۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی دو شهروند کورد اهل شهر روانسر بانام‌های «مهدی فرجی و ایوب عزیزی» از توابع استان کرماشان توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شدند.

در پی اعتراضات اخیر در روز ۲۵ دی‌ماه امسال، مأموران امنیتی جمهوری اسلامی ایران در محله شهرک معلم کرماشان با یورش به منزل یک دانشجو به نام «عمران پیرمرادی» را بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کردند.

دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران در شهرهای اورمیه و سنه، برای ۷ تن از بازداشتی‌های اخیر به اتهام همکاری با (احزاب اپوزیسیون کوردستانی) درمجموع ۵۰ سال حکم زندان صادر کردند. مشخصات و حکم این افراد بدین‌صورت است:
«حاصل عزیزی» اهل روستای قَره‎سقل از توابع شنو در اوایل مهرماه ۱۳۹٦ بازداشت و به ۲۵ سال زندان محکوم شد که در دادگاه تجدیدنظر حکم وی به ۲۰ سال تغییر کرد، اتهام وی «همکاری با یکی از احزاب مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران» اعلام‌شده است. همچنین در روستای میرآب از توابع سنه در شهریور ۱۳۹٦ نیز ٦ تن دیگر بازداشت‌شده‌اند که هرکدام از آن‌ها به تحمل ۵ سال زندان و درمجموع ۳۰ سال زندان برای جمع در نظر گرفته‌شده است این افراد متشکل‌اند از: «سیروان رستمی» فرزند علی‌محمد «وکیل رستمی فرزند محمد میرزا», «علی کوهی فرزند محمد عزیز», «بهروز عزیزی فرزند محمد صالح»«رسول عزیزی فرزند الله محمد», «فروان رستمی فرزند علی‌محمد»

۱۴ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ خورشیدی «آزاد پاویز» فرزند اسد اهل روستای «حق ویران» از توابع سلماس به قید وثیقه یک‌صد میلیون تومانی آزاد شد.

در جریان اعتراضات دی‌ماه سال جاری در اورمیه سه تن بانام‌های «متین خالدی» و «ابراهیم محمد پور» و «امین زنده‌دل» نیز بازداشت‌شده و بعد از طی مراحل باز‌جویی و شکنجه به بند جوانان زندان «دریا» منتقل‌شده‌اند.

عثمان اسماعیلی فعال کارگری که به دلیل مشارکت در روز جهانی کارگر به ۲ ماه حکم تعزیری محکوم‌شده بود، از طریق نامه‌ای در بخش اجرای احکام دادگاه مرکزی و انقلاب جمهوری اسلامی ایران در شهر سقز به ضامن وی هشدار داده‌شده است که طی ۳۰ روز باید خود را جهت اجرای احکام به دادگاه معرفی کند.

کاوان محمودیان اهل روستای تنگیسر از توابع شهر سنه در شرق کوردستان، از سوی شعبه دوم دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سنه، به اتهام اقدام علیه امنیت ملی از طریق عضویت در یکی از احزاب اپوزیسیون کوردستانی، به یک سال حبس تعزیری محکوم شد.

۱۹ بهمن‌ماه یک زندانی سیاسی محبوس در زندان مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اورمیه بانام «صدیق عینی» بعد از قطعی شدن حکمش در دیوان عالی به زندان مرکزی اردبیل تبعید شد.

با درخواست آزادی مشروط مختار اسدی عضو انجمن صنفی معلمان کوردستان به دلیل مخالفت سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران مخالفت به عمل آمد.

شهرام فرهادى از فعالين مدنى شهر سنه امروز توسط دادگاه انقلاب سنه به ٤ سال حبس محكوم گرديد. وى كه از فعالين مدنى سنه است و سابقه فعاليت در انجمن‌های محيط زيستى سنه را دارد و در جمع‌آوری کمک‌های مردمى براى زلزله‌زدگان اخير كرماشان فعاليت نموده بود.

٢١ بهمن‌ماه سال ١٣٩٧ شمسى. يك دانشجوى فارغ‌التحصیل دانشگاه يزدان پناه شهر سنه و اهل محله مبارک‌آباد اين شهر به نام «مهيار احمدى» در منزل مسكونى خود از سوى نيروهاى اطلاعات جمهورى اسلامى موردحمله و بازداشت قرار گرفت.

روز سەشنبه ۲٤ بهمن ۱۳۹۶ خورشیدی جسد یک زندانی جرائم عادی با هویت «حسین قلی زادە» اهل سنە در توالت زندان مرکزی ج.ا.ایران در این شهر کشف شد. شایان‌ذکر است، پیش‌تر نیز سە زندانی دیگر بە نام‌های سارو قهرمانی، کیانوش زندی و حسین قادری در این زندان بە طور مشکوکی بە قتل رسیدە بودند.

۲۳ بهمن‌ماه سال جاری یک زن فعال مدنی کورد بانام «کبری خالندی» در شهر مهاباد خود را جهت تحمل محکومیت حبس ۲ ماه و نیمه خود را به زندان مهاباد معرفی کرد. کبری خالندی در ۱۹ شهریور سال جاری از سوی نیروهای امنیتی در جریان برگزاری تجمعات اعتراضی بر ضد کشتار کولبران در میدان «چوارچرا» مهاباد بازداشت‌شده بود.

نعیم محمد پور فعال مدنی و فرهنگی کورد، اهل روستای تنگیسر در منطقه موچش کامیاران، از سوی شعبه دوم دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سنه به دو سال حبس تعزیری محکوم شد. این فعال کورد، به اتهام همکاری با احزاب اپوزیسیون کوردستانی به این حکم محکوم‌شده است.

اعتصاب محمدعلی طاهری؛ وکیل بنیان‌گذار گروه عرفان حلقه تائید کرد این زندانی عقیدتی در اعتراض به عدم تائید وکلای خود از سوی دادگاه و ادامه‌ی حبس غیرقانونی‌اش از ۱۸ بهمن‌ماه سال جاری در اعتصاب غذا به سر می‌برد.

۲۱ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، یک جوان کورد به نام «احسان قادری» فرزند «عزیز» توسط نیروهای امنیتی اداره‎ی اطلاعات در منزل شخصی خود در پاوه بازداشت شد.

چنگیز قدم خیری زندان سیاسی کورد در زمان دستگیری‎اش با شلیک مستقیم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران مجروح شده و به دلیل نادیده گرفتن وضعیت ایشان توسط مسئولین زندان و ممانعت اداره‎ی اطلاعات، جهت درمان و مداوای زخم‌هایش، وی با خطر مرگ مواجه شده است.

٢٨ بهمن‌ماه ١٣٩٦ خورشيدى، «بهمن خوشا دول» فرزند على اهل شهر مهران در استان ايلام، توسط نیروهای امنیتی بدون ارائه برگه قضائى (حکم جلب) بازداشت شد و تاکنون خانواده نامبرده هيچ اطلاعى از محل نگهدارى و دليل بازداشت وى ندارند.

٢٥ بهمن ١٣٩٦، نیروهای اطلاعاتی با یورش به منزل «آرش احمدی» ١٩ ساله فرزند ناصر در روستاى تنگی سیر از توابع کامیران (کامیاران) در استان سنه، او را بازداشت و به بازداشتگاه اداره اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در اين شهر منتقل كردند.

روز ٢٥ بهمن‌ماه امسال، در منطقه جاده حصار شهر بوکان يك شهروند کورد را با هويت «كمال زيركى» بازداشت و به مكان نامعلومى منتقل کرده‌اند.

۲۹ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶، اداره‌ی اطلاعات ج.ا.ایران در اورمیه، دو دانشجو به نام‌های «هیوا عزیزی» و «رضا آزادی» را در رابطه با نشستی دانشجویی که جهت یافتن راه‌حل نجات دریاچه‌ی اورمیه برگزارشده بود را احضار و تهدید کرد.

نوجوانی ۱۵ ساله اهل شهر ملایر به اتهام پایین کشیدن پرچم جمهوری اسلامی در اعتراضات اخیر، به ۵ سال زندان محکوم شد.

کوروش آغا ویسی شهروند اهل سنه در آخرین روزهای دی‌ماه ۱۳۹۶ خورشیدی از سوی نیروهای اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در استان سنه، ربوده‌شده و از سرنوشت وی هیچ اطلاعی به دست نیامده است.

سلیمان پیروتی، شهروند مهابادی پدر سه فرزند، زندانی عقیدتی محبوس در زندان رجایی شهر کرج به بیماری سرطان مبتلا شده است. این زندانی برای مدت طولانی از وجود درد و علائم بیماری به زندان گزارش کرده بود اما رسیدگی پزشکی به او صورت نگرفته بود. این زندانی محروم از خدمات درمانی علاوه بر بیماری سرطان به‌تازگی دو سکته را نیز در زندان پشت سر گذاشته و از بیماری‌های دیگری نیز رنج می‌برد. وضعیت او که تنها ۱۸ ماه از پایان حبسش مانده است رسیدگی فوری پزشکی یا مرخصی درمانی را می‌طلبد، امری که مسئولان سازمان زندان‌ها به آن توجهی نمی‌کنند.

پنج‌شنبه ۳ اسفند ۱۳۹۶، محمد نظری زندانی سیاسی کورد محبوس در زندان مرکزی ایران در اورمیه که از بیماری سنگ کیسه صفرا رنج می‌برد، پس از گذشت ماه‌ها با پرداخت هزینه درمانی‌اش برای عمل جراحی به بیمارستان امام خمینی در ارومیه شرق کوردستان منتقل شد.

پنج شهروند بازداشت‌شده در اعتراضات اخیر طی جلسه‌ای محاکمه در ۲۸ بهمن‌ماه از سوی دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در اورمیه به حبس تعزیری محکوم شدند. متین خالدی و امین زنده‌دل به اتهام اقدام علیه امنیت ملی به پنج سال حبس تعزیری و به اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال حبس، ناصر حسنی و صفر اردوخانی به اتهام تبلیغ علیه نظام به تحمل یک سال حبس تعزیری و منیره سلطان‌زاده نیز به اتهام تبلیغ علیه نظام به تحمل شش ماه حبس محکوم شدند.

باگذشت بیش از یک ماه از بازداشت «احسان صادقی» فرزند شمس‌الدین ساکن اندیمشک در استان خوزستان از سوی نیروهای اطلاعات جمهوری اسلامی ایران تاکنون از سرنوشت وی هیچ اطلاعی در دسترس نیست. احسان صادقی حدود یک ماه پیش از سوی نیروهای اطلاعات بازداشت و به اداره‎ی اطلاعات شهر اهواز منتقل می‌شود و علیرغم پیگیری خانواده، تاکنون نتوانسته‌اند از سرنوشت و سلامت وی خبری به دست آورده و هیچ‌گونه تماسی با خانواده خود نداشته است.

٦ اسفندماه ١٣٩٦ خورشيدى، عثمان اسماعيلى فعال كارگرى اهل شهر سقز براى اجراى محكوميت ٢ ماه حبس راهى زندان شد.

عمار رحمانی دانشجوی ۲۲ ساله‌ اهل سنه در شرق کوردستان، روز سه‌شنبه اول اسفندماه سال جاری توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در این شهر بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد.

کارگران و اصناف
موج عظیمی از بیکاری در ایران در جریان است و شرق کوردستان طبق این آمار در بالای جدول قرارگرفته است.

در تازه‌ترین آمار که در پاییز سال جاری منتشرشده است جمعیت فعال اقتصادی ایران بالغ‌بر ۲۶.۵ میلیون نفر ذکرشده که این میزان ۴۰.۱ درصد جمعیت ایران است. بر اساس همین گزارش حدود ۴٦ درصد جمعیت فعال اقتصادی ایران را مردان تشکیل داده و درصد زنان فعال ۱۶ درصد است، آمار مردان فعال چهار برابر زنان ذکرشده است.
نرخ بیکاری در میان جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله ۲٨.۴ درصد اعلام‌شده که شمال بیکاری ۲۴.۵ درصد مرد و ۴۲.۳ درصد زن است، این در حالی است که زنان علاوه بر بیکاری بیشتر، از حقوق کاری کمتری نسبت به مردان برخوردار هستند.
هرچند مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در استان‌های ایران را متفاوت خوانده اما استان‌های شرق کوردستان در بالای جدول نرخ بیکاری قرارگرفته‌اند کرماشان با اورمیه با ۱۵ درصد بیشترین نرخ بیکاران را به خود اختصاص داده‌اند.

به دلیل عدم مدیریت صحیح و نبود راهکارهای مفید و مؤثر در رأس تصمیم‌گیری‌های شهرداری مریوان از سوی مسئولین این ارگان را با بدهکاری سرسام‌آور ۳‎۸ میلیارد تومانی روبرو کرده است. کارگران و کارکنان شهرداری مریوان تاکنون حقوق ۶ تا ۹ ماه گذشته خود را دریافت نکرده‌اند.

روز پنج‌شنبه ۱۹ بهمن‌ماه سال جاری، یک کارگر اهل سرپل‌ذهاو به نام حسن محمدی هنگام کار در یک ساختمان به دلیل ریزش آوار جان خود را از دست می‌دهد.

دوشنبه‌شب ۲۳ بهمن‌ماه سال جاری، براثر انفجار کپسول گاز در اهواز ۸ کارگر مریوانی زخمی شدند که متأسفانه یکی از این کارگران به نام «عطا دارتاشی» روز سه‌شنبه براثر شدت جراحات جان باخت. این کارگران در شرکت «ایستک خورشید زریبار» در اهواز مشغول بکار بودند.

جمعه‌شب (چهارم اسفندماه) محمد کریم محمدی، اهل روستای «سرخ توت منطقه ژاورود سروآباد» که شب بیست و سوم بهمن در اثر انفجار کپسول گاز به همراه هفت کارگر مریوانی دیگر دچار سوختگی شده بود، در بیمارستانی در اهواز درگذشت.

روز سه‌شنبه ۲۴ بهمن‌ماه سال جاری یک کارگر خدمات شهری شهرداری ایلام هنگام کار جان خود را از دست داد. این کارگر در پشت خودروی حمل زباله و محل قرار گرفتن کارگرها در این خودروها مستقر بوده، حین پایین آمدن و دنده‌عقب گرفتن راننده خودرو، این کارگر زیر گرفته‌شده و جان خود را از دست می‌دهد.

روز چهارشنبه ۲۵ بهمن‌ماه سال جاری، جمعی از معلمان شهر سنه در شرق کوردستان با تجمع مقابل استانداری جمهوری اسلامی ایران در این شهر خواستار رسیدگی به خواسته‌های خود شدند. معلمان معترض خواستار پرداخت حقوق معوقه، رفع تبعیض در حوزه کاری، رسمی شدن معلمان حق‌التدریسی و بازگشت به کار معلمان اخراجی شدند.

به نقل از رئيس دانشگاه آزاد بيش از ٢٠ هزار نفر بيكار فارغ‌التحصیل در رده‌ی دكترا تنها در اين دانشگاه حضور دارد. همچنين در آبان ماه امسال به نقل از سايت (اقتصاد آنلاين)، ٢٠٤ هزار نفر بيكار با مدارك عالى دانشگاهى و دكترا در ايران وجود دارد.

سه‌شنبه هشتم اسفندماه ١٣٩٦ خورشيدى، مغازه‌داران و بازاریان شهـر بانه در شرق كوردستان ضمن اظهـار نارضايتى خويش علیه بسته شدن مرز «سيران بند» واقع در بين شرق و جنوب كوردستان مغازه‌های خود را بسته و به حالت تعطيل درآوردند. در ادامه این اعتراضات روز پنج شنبه بازاریان شهر مریوان با بستن مغازه‎هایشان به این نارضایتی‎ها پیوستند.

كارگران شهردارى شهر مهاباد به مدت ٧ ماه دست مزد خود را از شهرداری دریافت نکرده‌اند، به همين دليل با سردادن شعار «اى كسانى كه با شعار پشتيبانى از مستضعفين و كارگران در رأس امور هستید آیا شماها هم می‌توانید به مدت ٧ ماه بدون حقوق زندگى كنيد.» اعتراض و حقوق خود را خواستار بودند.

کولبر
۲۴ دی‌ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، یک کولبر کورد بانام خالد شریفی ۳۳ ساله اهل شهر سردشت همراه چندین کولبر دیگر کورد در مرز جنوب و شرق کوردستان مابین شهرهای (سردشت و قلادزه) در کمین نیروهای نظامی ایران گیر افتاده و سپس توانسته بود از این کمین نجات یابد. این کولبر کورد به دلیل گم کردن راه و ۲۴ ساعت سردرگم بودن در برف و یخبندان، دچار سرمازدگی شدید در ناحیه دستانش می‌شود.

روز دوشنبه ۱۶ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، یک کولبر کورد به نام «طار چاشنی دل» اهل روستای «هەلەجی» از توابع مرگور استان اورمیه، در پی سقوط از ارتفاعات کوهستانی در مرز میان شرق و شمال کوردستان «کوهستان‌های چیمن منطقەی مرگور اورمیه و شمزینان» جان خود را از دست داد.

۱٨ بهمن ماه سال جاری یک کاسب‌کار کورد بانام «صدیق رحیم‌پور» براثر تعقیب و گریز نیروهای پلیس در جاده بوکان_ تبریز با کامیون تصادف کرده و جان‌باخته است.

۲۱ بهمن‌ماه، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در مناطق «گردنه تته» و «مله پسک» هورامان در شرق کوردستان، اموال نزدیک به ۵۰ کولبر و کاسب‌کار کورد به همراه تعدادی قاطر را توقیف کردند.

۲۲ بهمن، در این مناطق نیروهای هنگ مرزی به کاروان کولبران یورش برده و حدود ۱۰ کولبر را بازداشت کردند و اموال این کولبران را توقیف کردند.

یک‌شنبه ۲۲ بهمن‌ماه جسد یک کولبر کورد بانام «شوانه رسولی» با دست و پای بسته در دره «هنجینه رشه» بانه پیدا شد. نامبرده بیش از یک هفته است که ناپدیدشده بود و پس از جستجوهای فراوان جسد نامبرده به‌صورت دست‌وپابسته پیداشده است.

۳۰ بهمن‌ماه، یک کولبر کورد بانام «ابوبکر عبرانی» اهل شهر مهاباد، در ارتفاعات کانی زرد شهر سردشت به علت سقوط جانش را از دست می‌دهد.

مین
۱۱ بهمن ماە سال جاری، در نوار مرزی شهر مهران یک جوان کورد بەدلیل برخورد با مین جان خود را ازدست‌داده است. هویت این شهروند اهل ملکشاهی، یونس کاظم‌زاده است.

در ‎٨ اسفندماه سال جاری ۳ دانش‌آموز دختر دریکی از دبیرستان‌های شهر کوه دشت (دبیرستان حجاب) در استان لرستان در شرق کوردستان به علت انفجار چاشنی مواد منفجره به‌شدت مجروح شدند. مشخصات این دختران «فاطمه رضایی» که مچ دست وی قطع‌شده به‌منظور مداوا به بیمارستانی در شهر خرم‌آباد منتقل‌شده است. همچنین دو دانش‌آموز دیگر بانام‌های «کبرا ابوالوفایی» و «پریسا طاهری» براثر شدت جراحات به بیمارستان شهر کوه دشت منتقل‌شده و زیر نظر پزشک هستند.

کشتار شهروندان
۱۶ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ خورشیدی گروهی از نیروهای انتظامی در شهر اندیمشک در استان خوزستان به خانه یک شهروند بانام «غلامرضا رشیدی» باهدف بازداشت یکی از پسرهای وی یورش برده‌اند. در حین اقدام به بازداشت و مشاجره یکی از برادران فرد مظنون بانام «سجاد رشیدی» که مانع بازداشت برادرش می‌شود با شلیک مستقیم نیروی انتظامی در مقابل چشم خانواده‌اش کشته می‌شود.

سه‌شنبه ٨ اسفندماه يك جوان كورد به نام «ناصر قبادى» اهل روستای سراب نقل از توابع شهر آبدانان استان ايلام با شليك مستقيم نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران از ناحيه سر زخمى و پس از آن به بيمارستان منتقل شد ولى به علت شدت جراحات روز بعد جانش را از دست داد. نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران براى گشتن اسلحه بدون مجوز به منزل نامبرده مراجعه كردند كه با اعتراض ناصر قبادى روبرو می‌شوند و وى را بدون اعلام هشدار قبلى مورد هدف تيراندازى قرار می‌دهند و پس از آن به دلیل شدت جراحات جان خود را از دست داد.

زلزله‌زدگان کرماشان
بازماندگان زلزله استان كرماشان در شرايط بسيار نامساعدى بسر می‌برند. عکس‌ها و فیلم‌ها و گزارش‌ها همه حاكى از آن است كه مردم باوجود گذشت بيش از سه ماه از زلزله هنوز كانكس دريافت نکرده‌اند و خانواده‌های زيادى باوجود داشتن نوزادان، كودكان، سالمندان، معلولين و بيماران در فصل زمستان در چادر بسر می‌برند.

۲٣ بهمن١٣٩٦ شمسی، يك نوزاد زلزله‌زده در شهر سرپل ذهاب به نام «كارن الياسى» ٢ ماهه براثر سرما و علائم تب شديد و سرفه جان خود را از دست داد. باوجوداینکه بيش از ٣ ماه كه از زلزله استان كرماشان می‌گذرد ولى وضعیت زندگی زلزله‌زدگان بسیار اسفبار و وخیم گزارش‌شده است.

٢٨بهمن‌ماه، بارندگى ٤٨ ساعت گذشته در سرپل ذهاب باعث نفوذ آب به چادرها و کانکس‌های زلزله‌زدگان شده و باعث مشكلات عدیده‌ای براى زلزله‌زدگان شده است. شدت و حجم بارش‌ها به حدی است که آب حتی به کانکس‌های زلزله‌زدگان نیز نفوذ کرده و مدارس هم به دليل آب‌گرفتگی تعطیل‌شده است.

خودکشی
یک زن جوان بانام (هانا) همسر (ادریس) اهل روستای ساوا از توابع مریوان در تاریخ ۱۲ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ براثر خودسوزی جان خود را از دست داد.

یک زن جوان اهل شهر مریوان بانام این زن جوان (ل.م) در محله کوره موسوی این شهر اقدام به خودکشی کرده و جانش را از دست داد.

۱۸ بهمن‌ماه یک مرد ۳۱ ساله بنام «اقبال سرحدی» مجرد و دانشجوی اخراجی دانشگاه تبریز، ساکن محله اوقاف شهرستان بانه اقدام به خودکشی کرده و به زندگی خویش پایان داده است.

روز چهارشنبه ۱٨بهمن، جوانی ۱٦سالە بەنام مسعود اهل شنو با خودكشى به زندگی‌اش پایان داد.

يك كارگر شهردارى شهر كامياران به نام «بيژن قلوزى» ٤٥ ساله اقدام به خودسوزى و درراه انتقال به بيمارستان جان خود را ازدست‌داده است. بيژن قلوزى متأهل و داراى ٣ فرزند است.

دوشنبه ٢٣ بهمن ١٣٩٦ شمسى، زن ٢١ ساله بنام زينب درويشى اهل روستاى صوماى برادوست در شرق كوردستان با استفاده از اسلحه شكارى اقدام به خودكشى كرده و به زندگى خود پايان داد.

دوشنبه ۲۳ بهمن‌ماه سال جاری یک سرباز کورد یارسانی در پادگان نظامی سپاه پاسداران در گیلان غرب (شهید ثابت خواه) اقدام به خودکشی کرد. یحیی یاری ۲۴ ساله اهل شهر سرپل‎ذهاو بوده که به دلیل رد درخواست انتقالی به محل سکونت خانواده‌اش (سرپل ذهاب) اقدام به خودکشی نموده و جانش را ازدست‌داده است.

۲۶ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ خورشیدی در شهر آبدانان از توابع استان ایلام در شرق کوردستان، یک دختر ۱۴ ساله بانام «ز _ جشیره» فرزند «ایمان قلی» خود را به آتش کشیده و جانش را از دست داد.

نوجوانی ۱۷ ساله اهل شهر جوانرو (جوانرود) در شرق کوردستان بانام «آرمین عبداللهی» پنج‌شنبه هفته گذشته (۲۶ بهمن) با حلق‌آویز نمودن خود به زندگی‌اش پایان داد.

روز جمعه (٢٧ بهمن) زنی ۳۷ ساله اهل شهر بوکان در پارک ساحلی این شهر از طریق مصرف قرص اقدام به خودکشی نمود؛ که توسط نیروهای اورژانس به بیمارستان اعزام شد.

پنجم اسفندماه سال جاری در شهر مهاباد یک زن ۴۵ ساله بانام (زینب) از راه حلق‌آویز نمودن خود به زندگی‌اش پایان داد. به گفته‌ی یک منبع آگاه: «زینب متأهل و دارای چهار فرزند است. شوهر نامبرده به شغل کاسب‌کاری مشغول بوده که پیش‌تر از سوی نیروهای نظامی ایران به اتهام حمل کالای قاچاق بازداشت و هم‌اکنون در زندان مهاباد محبوس است.»

کودکان
اشتباه پزشكى در نقده جان يك بچه دوساله بنام على حسنى پور را گرفت. اين بچه دوساله كه دچار سرماخوردگى شده بود، روز پنجشنبه ١٢ بهمن به علت اشتباه پزشكى و پس از تزريق دارو دچار تشنج گرديده و در بيمارستان نقده فوت نمود.

روز سه‌شنبه ۱۷ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ شمسی، شش دانش‌آموز دختر در یکی از مدارس شهر تکاب در شرق کوردستان به دلیل استنشاق گاز منواکسید کربن دچار مسمومیت شده و روانه بیمارستان شدند.

باوجود كاهش روند ناقص سازى جنسى در سال‌های اخير، هنوز آمار ختنه در شرق كوردستان و استان هرمزگان ایران به‌طور چشم‌گیری بالاست. طبق آمار موجود ميزان ختنه دختران در برخى از روستاهاى استان هرمزگان تا ٦٠٪؜ در رتبه اول و در مرتبه دوم در شرق کوردستان، در برخى از روستاهاى استان سنە تا ٤٢٪؜ و سوم در استان كرماشان در برخى روستاها تا ٤١٪؜ و در استان اورمیه ٢٧٪؜ است.

۲۱ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ خورشید، امام‌جمعه روستای ملابستک محال مرگور از بخش سیلوانای استان اورمیه از تعطیلی مدرسه این روستا به علت نبود سوخت خبر داد.

يك دختربچه ٩ ساله كه مورد تجاوز قرارگرفته بود در روز ٢٥ بهمن مورد توضيح رئيس آموزش‌وپرورش پيرانشهر قرار گرفت. در توضيح آموزش‌وپرورش موضوع تجاوز به وى را به دلیل اينكه در مدرسه انجام نگرفته به آموزش‌وپرورش مربوط ندانسته است و می‌گوید پدربزرگ دختربچه او را به مهاباد منتقل كرده و تحت پوشش بهزيستى قرار داده است.

محیط‌زیستبا توجه به پروژه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه از سال ۹۴ و ارائه ۲۷ راهکار جهت احیای دریاچه اورمیه، عدم تأمین منابع مالی در برنامه‌های ارائه‌شده دلیل اصلی تأخیر در اجرای پروژه‌های احیای دریاچه اورمیه است.

در مدت بیست سال گذشته بیش از ۱٨‎ سد بزرگ و کوچک در استان سنه در شرق کوردستان تأسیس‌شده است که ارگان به‌اصطلاح آبادسازی و اقتصادی سپاه پاسداران طراح و تمام‌کننده این نقشه بودند. «سد آزاد کوردستان» که در مابین شهرهای سنه و مریوان قرار دارد یکی از این سدها است. سد آزاد از یک‌سو و از ابتدای تأسیس چندین روستای تاریخی را به زیرآب بردە و قرار بر این است در عوض، یک شهرک کوچک برای روستانشینان تأسیس شود. بعد از آبگیری سد آزاد کوردستان خواب‌های برای این سد دیده‌شده بود و به این تظاهر می‌شد که آب این سد به دشت‌های دیولان «دهگلان»، قروه و بخشی از دیواندره انتقال داده می‌شود؛ اما با رو شدن دسیسه‌ی غارت منابع طبیعی کوردستان، در فاصله ۱۳٨ کیلومتری آب سد آزاد کوردستان به همدان منتقل می‌شود. همچنین آب سد «داریان» از قرار معلوم به استان قم در مرکز ایران منتقل خواهد شد.

موارد دیگر
دوم اسفند ۱۳۹۶, كه به‌روز جهانى زبان مادرى شناخته می‌شود، معاون استاندارى ایران در اورميه طى سخنانى ضمن راهنماى شهرداری‌های اين استان از آنان خواست نام و نشانى خیابان‌ها و اماكن عمومى همه شهرها به زبان فارسى تغيير كند.

٧ اسفندماه سال ١٣٩٦ خورشيدى، در ارتباط با خلف وعده‌های مسئولان و نبود وضعيتى روشن نسبت به مسکن‌های (مسكن مهر) كه قرار بود در موعد مقرر به آن‌ها تحول داده شود، ده‌ها خانواده اهل سنه در مقابل اداره راه و شهرسازى اين شهر دست به تجمع اعتراضى زده و خواستار تحويل هر چه زودتر مسکن‌هایی هستند كه چندين ساله مبلغ آن را پرداخت کرده‌اند ولى تاكنون به آن‌ها تحويل داده نشده است.

در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن‌ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.

جمعیت حقوق بشر كوردستان